Treningi Umiejętności Społecznych (TUS) – wskazówki w obrębie doboru grupy
Zajęcia w obrębie treningów umiejętności społecznych to jedne z najczęściej poszukiwanych form oddziaływań terapeutycznych zaraz po indywidualnej terapii. Struktura tych zajęć koncentruje się na pracy w obrębie identyfikacji emocji własnych i osoby drugiej, form radzenia sobie z emocjami trudnymi oraz adresuje wiele umiejętności przydatnych w codziennym funkcjonowaniu społecznym. Daje podstawy do przełamywania swoich trudności w obrębie pozyskiwania kolegów lub budowaniu trwalszych relacji.
Nie jest tajemnicą, że tego typu zajęcia powinny być ogólnodostępne w każdej szkole i na każdym etapie edukacyjnym, dla każdego dziecka, a nawet osoby dorosłej. Żyjemy w społeczeństwie, a kwestia rozwijania umiejętności miękkich nadal jest tematem bagatelizowanym.
Trening umiejętności społecznych świetnie sprawdzi się także u osób, które zmagają się z dużymi wyzwaniami w obrębie niezrozumienia interakcji społecznych, wykazują trudności w obrębie efektywnej komunikacji, współpracy, są nieśmiałe (a przez to wycofane społecznie, co zmniejsza możliwości ćwiczenia społecznych interakcji i budowania relacji rówieśniczych), z obniżonym poczuciem własnej wartości (niedostrzegających swoich potencjałów i świadomości mocnych stron), mają trudność z utrzymywaniem rozmowy i prowadzeniem dialogu z osobą drugą (koncentrują się na tych samych tematach lub prowadzą monolog własny), reagują agresją w sytuacji, gdy ktoś ma inne zdanie lub nie dostrzegają pewnych zwyczajów społecznych.
Oto wskazówki, na co zwrócić szczególną uwagę, poszukując zajęć w obrębie Treningu Umiejętności Społecznych (TUS):
1. Zwróć uwagę na potrzeby i wyzwania swojego dziecka
To punkt stały przy każdym planowaniu dalszego działania w obrębie wspierania dziecka (wymaga ciągłej ewaluacji). Nic nie bierze się bez przyczyny i nic nie sprawdzi się tak samo dobrze dla każdego dziecka.
Należy odpowiedzieć sobie na pytanie: Co pod kątem społeczno-emocjonalnym jest największym wyzwaniem dla mojego dziecka lub ogranicza go w budowaniu satysfakcjonujących relacji rówieśniczych?
Jeśli jako rodzic czujesz trudność w obiektywnej ocenie potrzeb własnego dziecka, nie bój się skorzystać ze specjalistycznego wsparcia i obiektywnego oka kogoś, kto specjalizuje się w przezwyciężaniu trudności społecznych u dzieci.
2. Miej świadomość
W niektórych wypadkach treningi umiejętności społecznych w formie indywidualnej to najlepszy początek do wejścia na grupę, zwłaszcza przy zachowaniach agresywnych lub bardzo dużych wyzwaniach emocjonalno-społecznych u dziecka (mogą zarówno stanowić początek przed faktycznym wejściem na grupę lub być uzupełnieniem zajęć grupowych).
3. Dobór grupy ma znaczenie
Terapeuta prowadzący oddziaływania grupowe jest odpowiedzialny za prawidłowy dobór dzieci (ich liczbę, podobne wyzwania lub takie, które będą działały na korzyść dla całej grupy). Dlatego niezbędna staje się konsultacja, która powinna opierać się na szczerej rozmowie dotyczącej faktycznych wyzwań dziecka, priorytetów oraz celów, które chce się osiągnąć (ich wspólna weryfikacja wstępna jest znacząca, bo może okazać się, że nie jest na dany moment możliwa do osiągnięcia).
To przyczynia się do stworzenia najlepszych warunków dla grupy do przepracowywania trudności czy stworzenia wstępnych działów społecznych, nad którymi trzeba skupić się najbardziej.
4. Odczucia po rozmowie ze specjalistą
W trakcie spotkania należy poruszyć ważne dla siebie kwestie, np. w jaki sposób będzie przebiegać komunikacja pomiędzy terapeutą a rodzicem na temat poruszanych kwestii społeczno-emocjonalnych oraz postępach i wyzwaniach dziecka.
Bardzo istotne jest, aby nie „przegadywać” ich na korytarzu przy dziecku (zwłaszcza, gdy dziecko jest już starsze i dużo rozumie). Podstawą efektywności tych treningów jest zaufanie, które buduje się na grupie z dzieckiem.
Jeżeli po rozmowie ze specjalistą czujesz niedomówienia, dyskomfort lub zbagatelizowanie problemów, z jakimi się borykasz, to powiedz o tym. Pamiętaj, że podstawą będzie obopólna współpraca terapeuta-rodzic, która koncentrować ma się na dobru Twojego dziecka.
5. Liczebność grupy
Grupy powinny być małe, jednak do przepracowywania społecznych trudności wystarczająco liczebne (grupy dwu-trzyosobowe) są dedykowane dla dzieci, które powinny koncentrować się na budowaniu poczucia własnej wartości, dostrzeganiu swoich potencjałów oraz mocnych i słabych stron, podejmujących pierwsze interakcje społeczne z rówieśnikami (gdzie większa liczba dzieci może powodować lęk przed wejściem w relację, a nawet odezwaniem się).
Grupy cztero-sześcioosobowe są dedykowane dla dzieci, które wykazują trudności w dostosowywaniu się społecznym (do stopnia umiarkowanego), potrzebują pracy nad integracją, współpracą, prowadzeniem rozmowy itp.
6. Obserwuj swoje dziecko
Charakterystyka tych treningów opiera się na części warsztatowo-zabawowej, a więc powinna mieć atrakcyjny charakter dla dziecka. Dodatkowo powinny utrzymywać poziom motywacji u dziecka oraz zbudować relację terapeuta-dziecko, dziecko-dziecko oparte na zaufaniu, które wpływa na otwartość ze strony uczestników grupy.
Zwróć uwagę na to, czy Twoje dziecko chętnie chodzi na zajęcia z treningów umiejętności społecznych (chyba, że celem jest przepracowywanie nieśmiałości lub lęków społecznych – tutaj niechęć może stanowić typowy schemat zachowania, przy zetknięciu z grupą dzieci i możliwe, że wymaga zmniejszenia grupy lub podejścia indywidualnego, celem zmniejszania stresu).
Mam nadzieje, że wskazówki okażą się pomocne! Podziel się, jeśli u Ciebie pomocnym okazało się jeszcze coś innego. Warto dzielić się swoim doświadczeniem z innymi rodzicami i specjalistami w myśl „to, co wiesz Ty, nie wiem ja, a to, co wiem, ja nie wiesz Ty” – nawet jeśli coś wydaje nam się to z pozoru nieistotne, może okazać się czymś niezwykle istotnym dla kogoś innego.
Napisz do nas: kontakt@fundacja-ara.org
Autorką artykułu jest mgr Anna Jagiełło.
Więcej na temat TUS i innych metod wspomagających terapię autyzmu przeczytasz w tym artykule.