Projekt CollaboLearn – Pomysły i doświadczenia związane z nauką społeczną poprzez zabawę dla dzieci z autyzmem
Treść artykułu powstała na podstawie wykładu Steensgaard, R. (2022) „The CollaboLearn project – Ideas and experience with transferable social learning in autistic children through play” podczas 13. Międzynarodowego Kongresu Autism-Europe, Centrum Kongresowe w Krakowie, 9 października 2022
Projekt CollaboLearn powstał w Danii, w ramach współpracy pomiędzy dwiema lokalnymi szkołami a naukowcami z Uniwersytetu w Aarhaus. Ten rodzaj partnerstwa okazał się niezwykle cenny dla zdobywania informacji i wprowadzania zmian, które rzeczywiście sprawdzają się w praktyce szkolnej. Nadrzędnym celem projektu było wzmocnienie integracji osób z autyzmem w społeczeństwie. Badacze próbowali znaleźć rozwiązanie, w jaki sposób można zaprojektować środowisko szkolne, aby rozwijać umiejętności społeczne dzieci z autyzmem poprzez zabawę.
Podstawą projektu było założenie, że dzieci z autyzmem uczą się w taki sam sposób, jak wszystkie inne dzieci, poprzez refleksję nad swoimi doświadczeniami. Celem projektu było więc zbadanie, jak tworzyć środowisko uczące, które będzie motywowało dzieci i dorosłych do zaangażowania się i refleksji nad nauką umiejętności społecznych.
Środowisko uczące przez zabawę zaprojektowane zostało w oparciu o cykl uczenia:
- Doświadczenie – osoby z autyzmem potrzebują środowiska do uczenia się opartego na doświadczeniu, w którym mogą bezpiecznie ćwiczyć swoje umiejętności społeczne. Dziecko może bawić się samodzielnie, równolegle lub wspólnie z innymi dziećmi. Podczas zabawy dostrzega, jak działania innych dzieci i jego własne wpływają na wspólną zabawę i poczucie odpowiedzialności. Zadania muszą być motywujące i ciekawe, aby dziecko miało chęć pracować nad doświadczeniami społecznymi. Projekt CollaboLearn na swojej stronie proponuje konkretne zabawy, takie jak: wspólne budowanie toru dla kulek, czy budowanie mostu lub wieży z klocków.
- Refleksja – na tym etapie dziecko ma możliwość poddania refleksji swoich doświadczeń społecznych zdobytych w trakcie zabawy, łącząc szczegóły doświadczenia z wiedzą z poprzednich sytuacji. Jako, iż refleksja u dzieci z autyzmem nie zawsze następuje automatycznie, badacze opracowali procedury refleksji, jako sposób na uczenie się dynamiki społecznej. Procedury refleksji opierają się m.in. na Metaforach Uczących („Learnig Metaphors”) – czyli budowaniu figurek/budowli z klocków, które mają być metaforą odczuć dziecka i odwzorowywać co się działo podczas kontaktów społecznych; a także na Awatarach z klocków – czyli budowaniu reprezentacji nas samych, które ułatwiają ubieranie doświadczeń w słowa i w ten sposób tworzą fundament dla głębszej refleksji.
- Powtarzanie – powtarzanie jest kluczowe dla uczenia się dzieci z autyzmem. Na tym etapie dziecko bada i pogłębia swoje rozumienie doświadczenia społecznego poprzez wielokrotne próby. Może powrócić do swoich poprzednich spostrzeżeń i dodać do nich swoje własne obserwacje. Aby utrzymać wewnętrzną motywację dziecka, czynności związane z zabawą i refleksją, powinny być jak najbardziej urozmaicone.
- Generalizacja – ostatni etap, polegający na przeniesieniu umiejętności społecznych ze środowiska szkolnego w inne miejsca. Na tym etapie dzieci mają już stworzone swoje Metafory i konkretne strategie, których mogą używać w każdym innym otoczeniu, gdzie mają do czynienia z rozwiązywaniem problemów i współpracą.
Środowisko edukacyjne oparte na zabawie, zaprojektowane w oparciu o opisany powyżej cykl uczenia się, jest interwencją szkolną, której celem jest uczenie się umiejętności społecznych w taki sposób, aby móc je wykorzystać w innych miejscach. Projekt CollaboLearn podkreśla istotę Metafor Uczących jako swego rodzaju motoru napędowego procesu uczenia się i generalizowania nabytych umiejętności. Kiedy dzieci budują figurki/budowle, które reprezentują, co się między nimi dzieje, łatwiej jest im zrozumieć dynamikę społeczną. Metafory są narzędziem pedagogicznym, które pomaga dzieciom budować umiejętności uczenia się, które będą trwałe przez całe życie. Dodatkowo, mają osobistą i kreatywną narrację, więc są znaczące dla dzieci.
Na stronie projektu dostępne są przykłady metafor, które zostały wykorzystane przez inne dzieci i dorosłych do refleksji nad dynamiką społeczną, np.:
- „Okulary”
Podczas wspólnej pracy ważne jest, aby zauważać, co robią inni i jak się czują. Okulary mogą pomóc dzieciom pamiętać o tym, aby zwracać uwagę na innych. Można je wykorzystać do skupiania się na innych i przećwiczenia sprawdzania, jak czują się inni.
- „Tory”
Tory to budowla zbudowana przez chłopca, który miał trudność z czekaniem na swoją kolej. Tłumaczył, że czekanie na innych jest trochę, jak czekanie na pociąg na stacji. Trzy kolorowe klocki reprezentują trójkę dzieci. Tę figurę można wykorzystać, gdy czekanie staje się trudne.
Na stronie projektu badacze udostępnili również gotowe skrypty, wedle których wdrażać można konkretne zabawy, a następnie na podstawie nich pracować. Dostępne są liczne propozycje zabaw (samodzielnych, równoległych, grupowych), Metafor Uczących, a także konkretne informacje mogące pomóc nauczycielom i terapeutom wdrożyć Projekt CollaboLearn u siebie w szkole.
Bibliografia:
- Steensgaard, R. (2022) „The CollaboLearn project – Ideas and experience with transferable social learning in autistic children through play,” 13. Międzynarodowy Kongres Autism Europe, Kraków: Centrum Kongresowe, 9 października 2022
- „Playful learning for life – CollaboLearn”, https://collabolearn.dk/en/
Autorką artykułu jest mgr Anna Głowacka.
Masz pytania lub wątpliwości? Zachęcamy do kontaktu: kontakt@fundacja-ara.org
Grafika: opracowanie własne