Słowniczek dla rodziców dzieci z autyzmem
Zapraszamy do zapoznania się z naszymi wyjaśnieniami różnych pojęć związanych z autyzmem.
ICD-11 – Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, wydanie 11 sporządzona przez WHO. Spektrum autyzmu jest sklasyfikowane pod kodem 6A02. Aktualnie obowiązujące w Polsce. Obecnie pojęcia „autyzm atypowy”, „zespół Aspergera”, zostały zastąpione wspólnym pojęciem spektrum autyzmu.
ASD – autism spectrum discorder – zaburzenia ze spektrum autyzmu.
Niskofunkcjonujący – dziecko z małą ilością umiejętności, wolnym tempem ich nabywania, z dużymi utrudnieniami w uczeniu i codziennym funcjonowaniu. Często z współwystępującymi sprzężeniami niepełnosprawności. Zwrot „niskofunkcjonujący” zastępuje się obecnie zwrotem „dziecko z większymi wyzwaniami rozwojowymi”.
Wysokofunkcjonujący – osoba w spektrum posiadająca wiele umiejętności, szybkie tempo ich nabywania. Aktualnie odchodzi się od tego typu nazewnictwa.
Wiek życia – wiek określany przez rok urodzenia dziecka.
Wiek rozwojowy – wiek określany na podstawie poziomu faktycznego funkcjonowania, oceniany na podstawie diagnozy funkcjonalnej dziecka.
Ocena funkcjonalna – diagnoza umiejętności wyjściowych dziecka.
WWR – Wczesne Wspomaganie Rozwoju. Specjalistyczne oddziaływania terapeutyczne ukierunkowane dla dziecka niepełnosprawnego, obowiązujące do chwili rozpoczęcia edukacji szkolnej. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/wczesne-wspomaganie-rozwoju
IPET – indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. Określa zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb dziecka.
TUS – trening umiejętności społecznych. Najczęściej prowadzony w małych grupach ludzi o zbliżonych trudnościach/potrzebach, koncentrujący się na przepracowywaniu i adresowaniu ich w terapii grupowej.
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – wydawane przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną, orzeczenie typu edukacyjnego (respektowane przez placówki edukacyjne) z rozpisanymi zaleceniami wspierającymi dalszy rozwój dziecka.
Opinia psychologiczna – opis zawierający informacje o posiadanych umiejętnościach dziecka lub ich brakach w odniesieniu do psychologii rozwojowej. Dokument najczęściej zawiera zalecenia do realizacji dla rodzica.
PPP – poradnia psychologiczno-pedagogiczna. Odpowiada za diagnostykę pedagogiczną, wydaje orzeczenia lub opinie edukacyjne.
PFRON – Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Wspiera osoby niepełnosprawne na drodze wyrównywania szans (w obrębie barier). Współfinansuje projekty w wielu organizacjach stworzonych dla osób niepełnosprawnych.
Pielęgnacyjne – świadczenie pielęgnacyjne w formie finansowej dla osoby decydującej się na pełną opiekę nad osobą niepełnosprawną (niezdolną do samooegzystencji). Wymagana rezygnacja z pracy oraz zaświadczenie o byciu bezrobotnym.
AAC – Augmentative and Alternative Communications (komunikacja wspomagająca i alternatywna), dedykowana dla osób, które wymagają wprowadzenia narzędzia do komunikacji.
PECS – Picture Exchange Communication System – jedno z narzędzi usprawniających komunikację, bazujące na wymianie obrazka lub całego paska zdaniowego (w zależności od aktualnej fazy uczenia) nadawcy z odbiorcą znajdujących się na książce komunikacyjnej.
Deficyt rozwojowy – różnice w ilości umiejętności lub ich poziomu rozwinięcia w odniesieniu do wieku w psychologii rozwojowej, jak i wolniejsze tempo nabywania określonych funkcji w życiu codziennym.
Sawant – rzadko spotykany stan, gdy osoba z zaburzeniami rozwoju jest wybitnie uzdolniona, zazwyczaj połączony z doskonałą pamięcią.
ZT – zachowania trudne, nazywane także problematycznymi. To zachowania, które swoim natężeniem, częstotliwością występowania lub długością trwania zagrażają bezpieczeństwu osób w otoczeniu lub osoby je przejawiającej lub uniemożliwiają jej codzienne funkcjonowanie.
Cieniowanie – wspieranie nabywania umiejętności przez osobę niepełnosprawną podczas uczestnictwa w zajęciach w grupie/w klasie jako „niewidoczny” podpowiadacz (terapeuta-cień).
Niepełnosprawność sprzężona – występowanie u osoby co najmniej dwóch niepełnosprawności jednocześnie.
SAZ – Applied Behavior Analysis (ABA) – Stosowana Analiza Zachowania; naukowe podejście do zrozumienia i modyfikowania zachowania, stosowane jako jedna z terapii autyzmu.
Nadwrażliwość sensoryczna – nadmierna reakcja organizmu na bodźce odbierane przez jeden lub kilka zmysłów.
Echolalia – zaburzenie myślenia polegające na niekontrolowanym powtarzaniu dźwięków lub słów wypowiedzianych przez inną osobę. Ma dwie formy: natychmiastową oraz odroczoną.
Echolalia natychmiastowa (bezpośrednia) – powtarzanie przez dziecko w sposób niekontrolowany dźwięków, wyrazów lub całych zasłyszanych zdań bezpośrednio po ich usłyszeniu.
Echolalia odroczona – powtarzanie przez dziecko w sposób niekontrolowany dźwięków, wyrazów lub całych zasłyszanych zdań zasłyszanych, ale odroczonych w czasie.
Wokalizacje spontaniczne – szeroki zakres zachowań wokalnych (dźwięków, głosek, śpiewu), które dzieci wykonują w trakcie swobodnej zabawy. Określenie to nie obejmuje słów mówionych.
Imitacja / naśladownictwo – podstawowa forma uczenia się, polegająca na kopiowaniu zachowań innej osoby, grupy lub obiektu.
Stereotypowe zachowania – często określane jako stimy lub stereotypie; jest to powtarzanie ruchów i/lub dźwięków oraz manipulowanie obiektami w powtarzalny sposób, np. machanie rękami, kołysanie się, specyficzne układanie przedmiotów.
ZA – Zespół Aspergera – określenie używane do opisania zaburzeń ze spektrum autyzmu o mniejszym nasileniu objawów. Aktualnie w ICD-11 nazywane spektrum autyzmu.
Spektrum – w kontekście autyzmu, spektrum odnosi się do zaburzeń ze spektrum autyzmu. Oznacza to, że osoby z diagnozą ASD mogą mieć różnorodne objawy, zachowania czy poziom funkcjonowania.
Nauczyciel wspomagający – dodatkowy nauczyciel w klasie, którego zadaniem jest pomoc dziecku/uczniowi z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.
Samoregulacja emocjonalna – zdolność do rozumienia swoich emocji, a także panowania nad własnym zachowaniem i reakcjami. Samoregulacja pomaga dzieciom i nastolatkom uczyć się, zachowywać się zgodnie z zasadami, dogadywać się z innymi i stawać się niezależnymi.
Orzeczenie o niepełnosprawności – formalny dokument wydawany przez specjalny zespół do Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności, na podstawie którego osoba zostaje oficjalnie uznana za osobę niepełnosprawną. Wydawany jest bezterminowo lub na czas określony.
Oddziaływania terapeutyczne – podejmowana praca terapeutyczna, zarówno indywidualna, jak i grupowa.
Zaburzenia hiperkinetyczne – inaczej zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD – Attention Deficit Hyperactivity Disorder); oznacza nadmierną ruchliwość i nadmierną aktywność.
Zespół Retta – do niedawna występujące w klasyfikacji ICD-10 pod nazwą całościowe zaburzenie rozwoju, ze względu na podłoże genetyczne został usunięty z ICD-11. Osoba cierpiąca na zespół Retta otrzyma diagnozę: objawy zaburzenia rozwoju ze spektrum autyzmu powiązane z zespołem Retta. Cechy charakterystyczne to opóźnienie mowy i stereotypowe ruchy rąk.
___________________________
Źródło grafiki: unsplash.com